БАСАГА(Н)

(Н) 1. юум. н. 1) эмэгтэй үхибүүн (дочь): Эхэ эсэгэдээл адли үрэ бэеые Доржо ходо харадагшье һаа, дан иигэжэ басаганайнь эхэеэ һажаахые хараагүй юм (Ч. Цыдендамбаев); Баабайндаа басаган сэнтэй, базаарта халааша сэнтэй (Оньһ. ү.); аша басаган хүбүүнэй эмэгтэй үхибүүн (внучка по сыну): Теэд аша басаганайнгаа һанаата болоһон шэнги бүлхышѳѳд ябахада, хүгшэнэй досоо баһал хүлгѳѳтэй (Г. Дашабылов); зээ басаган басаганай эмэгтэй үхибүүн (внучка по дочери): Эржэнэй үдын һаалганһаа ерэхэдэ, Мантаг нагасань эдеэ бэлдэнхэй, зээ басагаяа хүлеэжэ байгаа (М. Осодоев); дүү басаган нэгэ эхэ эсэгын үхибүүдэй наһаар бага эмэгтэйнь, аханар эгэшэнэрынь иигэжэ хэлэдэг (младшая сестра): Алдар дүү басагандаа мээхэй, багадаа дахуулжа наадхуулдаг, институдта һурахадаа, стипендиһээ үлүүшэлжэ, таарамаар хубсаһа абажа эльгээдэг һэн (Ц.-Д. Хамаев); үргэмэл басаган ѳѳрын бэшэ, ондоо хүнһээ абажа хүмүүжүүлһэн басаган (приёмная дочь): Энэнь үргэмэл басагаяа тэбэрин абажа, бэеыень эльбэн барин, һаатуулан байба (Ц.-Ж. Жимбиев); 2) бага болон залуу наһатай эмэгтэй, бүһэгүй хүн, дүүхэй (девочка, девушка): Харин тэрэ һайхан басаганай торгон хара гэзэгэнүүд, могой мэтэ сэрбэлзэн, Ван-Түмэрэй зангидаһан нюдарга шабхадаад абаа һэн (Д. Батожабай); инаг басаган хайрата ганса, амараг ганса (любимая, возлюбленная): Инаг басаганайнгаа гэнтэ хадамда гаража, галта дуранайнгаа һүнэн бутаран һалахада, һаатаха һамаарха юумэеэ олохоёо болишоод ябаа һэнш (Ц.-Д. Хамаев); тогоошон басаган эдеэ шанадаг залуу эмэгтэй (кухарка, повариха): Хододоо дуу дуулажа ябадаг тогоошон басагамнай ябашаба (Г.-Д. Дамбаев); 3) хадамда гаража байһан бүһэгүй хүн (невеста): Хүбүүнэй гэртэ нэгэ-хоёр духаряа уугаад, гэр бүлэ бологшо хүбүүн басаган хоёртоо үреэл хэлэдэг, бэлэг сэлэгээ баридаг һэн; 4) эхир.-булг. үхибүүн, үхиншье һаа, хүбүүншье һаа (дитя, ребёнок, независимо от пола); 2. тэмд. н. басаганда хабаатай, басаганай үмдэдэг (девичий): басаган дэгэл.