АЯГҮЙ

1. 1) тэмд. н. зохидгүй, таагүй, найргүй, муухай, эшхэбтэр (неудобный, неприличный, бестактный, непристойный): Энэ аягүй ушарые эдэ хоёр хараа юм байна гэжэ Балжид ойлгоходоо, гэнтэ тунтагад гэжэ сухалдааша болоно (Ц. Шагжин); аягүй асуудал таагүй, зохидгүй асуудал (нетактичный вопрос): Доржо энэ аягүй асуудалдань түдэгэсэжэ, харюу үгэбэгүй; аягүй удхатай зохидгүй, хэдэн янзаар ойлгохоор (нескромный, двусмысленный); аягүй хѳѳрѳѳн таагүй хѳѳрѳѳн (неприличный разговор): Энэ үдэшэ гэртэмнай иимэ аягүй хѳѳрѳѳн болохо гэжэ огто һэжэглээгүй байһан Татьяна Алексеевна уб улаан болошобо (Ч. Цыдендамбаев); 2) дурагүйдэмѳѳр, тааруугүй, хэндэшье хэрэггүй (неприятный, неподходящий, несуразный): – Хилээмэгүйгѳѳр ганса мяха эдихэнь яагаа аягүй юм, – гэжэ Ковалёв гэмэрнэ (Б. Шойдоков); Теэд урдань үмдэжэ үзѳѳгүй, иимэ һайнаар оёгдоһон, иимэ үнэтэй бүд хубсаһатай ябахадань, юундэшьеб аягүй, мүртэ хабшуу шэнги (Ч. Цыдендамбаев); аягүй шэмээн зохидгүй, хажар шэмээн (неприятный звук): Энэ энеэдэн соонь хүниие заригад гүүлэмэ зэбүүн хүйтэн аад, һѳѳл аягүй игсуун шэмээн соностобо (Б. Мунгонов); аягүй байдал зохидгүй, дурагүйдэмѳѳр байдал (неловкое положение, неприятная ситуация, неприятность): Тон түрүүн энэ аягүй байдалда таниие бариһанайнгаа түлѳѳ хүлисэл гуйха болонобди (Б. Шойдоков); аягүй мэдэрэлдэ абтаха тааруугүй, гажарһан мэдэрэлдэ абтаха (быть охваченным неприятным чувством): Должодые гэртэнь оруулаад, аягүй мэдэрэлдэ абтан эмшэлэлгынгээ пункт тээшэ ошобо (А. Ангархаев); 3) барг. даруу бэшэ, ушар ёһо сахидаггүй, хүнгэн бодолтой, маягладаг, тунтагануур (нескромный, не знающий приличий, бестактный, легкомысленный – о человеке): бузар аягүй басаган; 2. наречи 1) найргүй, тааруугүй (неудобно, неприлично): Үмхи хуушан гэртэ һамгашье асархань аягүй байгаа ёһотой (Х. Намсараев); 2) аргагүй, айхабтар (очень, сильно): Ямар ойро ойрохон зэргэлжэ һуудаг айлнууд гээшэб? Яаһан аягүй уйтан хабшуу юм? (Ц. Шагжин); аягүй хүйтэн янгинама хүйтэн (чрезвычайно холодно): Таһалга соонь ехэ аягүй хүйтэн болошонхой (Ч. Цыдендамбаев); аягүй муухай айхабтар муухай (очень страшный): Галдан бүри ехээр мэгдэжэ, һууха байха газараа оложо ядан хултагашан, нюдэ амаа бэлтэгэнүүлэн, урал амаа уршагануулан, аягүй муухай юумэн зогсоно (Д. Сультимов); 3. хэлэгшын үүргээр хэрэгл. 1) таагүй, зохидгүй (неудобно, неприлично, не по себе): Айл аймагайнгаа амгалан унтаха гэжэ байхада муу юумэ мэдээсэжэ орохо гээшэ аягүй (Ц. Шагжин); Үхибүүд шагнажа һууна, аягүй (М. Осодоев); 2) эшхэбтэр (стыдно): Урдань һууһан хэдэн хүнэй тэрээн тээшэ эрьелдэн харахадань, досоонь бүришье аягүй, газар доро оромоор болошобо (С. Цырендоржиев).