АЮУЛ

юум. н. тодхор, гай тодхор, оһол (опасность, угроза, несчастье): Адуун һүрэгтэнь аюулай дүтэлһые тухайлһан Ардан эмээл дээрээ бушуухан мордожо, морёо адуун тээшээ залаба (М. Осодоев); аюул гай (гү, али тодхор) оһол, һанагдааагүй хүлеэгдээгүй муу ушар (опасность, беда, несчастье): Үндэр тэнгэриин үршѳѳлѳѳр үбшэн хамшаг үзэнгүй, Ажарай бүхын ашаар аюул тодхорто дайрагдангүй ябахатнай болтогой! (Б. Санжин, Б. Дандарон); аюул усал гай тодхор (несчастный случай): Yдэр бүри аюул усал (Ч. Цыдендамбаев); аюулһаа зайсаха (гү, али мултарха, зайлаха) муу ушарһаа холодохо, усалда оронгүй гарасалдаха (избегать опасности, избавляться от опасности): Тиихэдэ энэ газар дээрэ ород хаанай дали доро орожо, хараалта Бошогто хаанай аюулһаа зайсаха гэжэ бодоһон байгаабди (Б. Санжин, Б. Дандарон); Теэд тэрэ энэ аюулһаа яагаад мултархабиб, табигдахабиб гэжэ ойлгоногүй (А. Ангархаев); аюулһаа хамгаалха оһолдо оруулхагүй, гай оһолһоо аршалха (защищать от опасности): Бешимые аюулһаа хамгаалан, Таня ѳѳрѳѳ хохидоһон байшоо (Д.-Д. Дугаров); аюулда дайрагдашаха гай тодхорто ушарха, дайралдаха (подвергаться опасности): Теэд мүнѳѳ Тамжад нэгэ юрэ бусын аюулда дайрагдашоод, тэрээнһээ зайсаха аргаа бэдэржэ байһан мэтэ харагдана (Д. Эрдынеев); аюулда орохо гай усалда орохо (попадать в беду, подвергаться опасности): Хүлеэгдээгүй аюулда орожо хосорхоёо байһан Аламжын досоо нэгэ бага номгоржо эхилнэ (Д. Батожабай); аюул усадхаха гай тодхор үгы хэхэ (ликвидировать опасность): Харин гэнтын аюул усадхаха гэһэн зорилготой ерээ юм (Ц.-Ж. Жимбиев); гэнтын аюул һанагдаагүй гай, оһол (непредвиденная опасность): Гэнтын аюулда дайрагдаһан энэ жиирэй ангуушанай сээжэдэ бүргэдэй зүрхэн сохилно (Д.-Д. Дугаров); гал аюул түймэр, алдагдаһан гал (угроза огня, опасность пожара): хабарай сагта гал аюул болохоёо һанадаг; гал аюул һэргылхэ газарайхид түймэр сарагшад (работники пожарной части): Городой гал аюул һэргылхэ газарайхидта шэнэ түхэлэй түймэр сараха машинануудай түлхюур барюулагдаба; гал аюулһаа сахигша түймэрһѳѳ һэргылэгшэ (пожарный): Тиигэһээр байтар городой гал аюул сахигшадай хонхо наяраад, полицинууд хашхаралдана (Х. Намсараев); аюулай дохёо гай усал болоһые дамжуулга (сигнал опасности): Мүнѳѳ сагта үйлэдбэринүүдтэ, һуралсалай түбүүдтэ болон худалдаа наймаанай, мүн ондоошье газарнуудта аюулай дохёо үгэдэг түхеэрэлгэнүүд тодхогдонхой.