АРАЙ

наречи 1) халта, ёо гэжэ, яахаб гэжэ (едва, еле, с трудом, кое-как): Далай ламын шарай барагад гэжэ түхэреэн нюдѳѳ үзүүрлэн, арай һууһан Чойжоншые шобто шэртэбэ (Д. Батожабай); арай харагдамаар мууса обёорогдомоор (едва заметный): Горхоной эрьеэр, ой модоной һүүдэр доогуур арай харагдамаар хуушан зүргэ матарна (Б. Мунгонов); арай дуулдахаар аалиханаар (еле слышно, тихо): Эсэгынь сухигар урал дахин хүдэлѳѳд, Гончог-Жамца ламын нэрые арай дуулдахаар үгэлбэ (Б. Санжин, Б. Дандарон); арай голтой үхэһэн амидын хоорондо (еле живой): Харин тиигэжэ ябаһаар, Шэтын түрмэдэ нэгэ жэл һуугаад, арай голтой амиды юумэ ерээ хамнай (Х Намсараев); арай гэжэ (гү, али хуры(хан), шамай(хан), шарай, арай(хан), ёохон), барг. арай голоо халта-хулта, ёо гэжэ, яахаб даа гэжэ, ехээр тухашаржа (еле, чуть, кое-как): Үдэрэй тэн багта эсэһэндээ арай гэжэ хүлнүүдээ шэрэһээр, боро добын хаяадахи горхоной дэргэдэ ерэбэбди (Ц. Шагжин); Баяндай морин дээрээ арай хурыл тогтоһон байгаа (Ж. Балданжабон); Үглѳѳгүүр мэдээ ороод, арай шамай мүлхиһѳѳр, горхондо хүрэжэ, уһа уухадаа, нэгэ бага һэгээ ороо һэм (Б. Санжин, Б. Дандарон); Арай шарай гэжэ … эрхэ гурбан дангина уһан далайн оёорһоо оложо үгэһэн бэлэйл даа! (Х. Намсараев); Анзаhа шэрэжэ эсэшэhэн сарнууд уухилалдан, нюргаяа бүхылгэн, арай арайхан хүлѳѳ татан урагшаа зүдхэнэд (Г.-Д. Дамбаев); Тиибэшье арай ёохон дамжаһаар, баруун зүг барижа, ойн оёороор саашаа ошоо һэн (Д. Батожабай); 2) бага, бага зэргэ (несколько, немного, чуть-чуть): Парторгоёо түрүүлэгшэ болгохо гэхэдэшни, тэрэмнай арай залуу аад, дүршэл багатай хүн (Б. Мунгонов); арай эртэ эртэшэг (рановато): – Бай бай, хожом. Мүнѳѳ арай эртэ байна (Х. Намсараев); арай үрдихэгүй халта хожомдохо (чуть-чуть не успеть): Нэгэ бомбардировщигой һүүлые таһа сабшаха гэһэн аад, арай үрдеэгүйб (Ж. Тумунов); 3) эгээ, яг (почти что, едва не…, чуть не…, без малого, как раз): Шуһан эбэр шанахада, эгээл тааруу үе – уһанай арай бусалхын урдахана юм (Д.-Д. Дугаров); Тугалшадай байрада арай хүрэнгүй ябатарнь, гэнтэ хажуу талаһаань нэгэ хүн гүйжэ гараад, гарнуудаа арбагануулан, зогсохыень баадхаба (А. Ангархаев); 4) дан, гээшэ ха, шэнги байха (пожалуй): Ойгоортнай урдань ябажа үзѳѳшгүй һаа, арай тѳѳришэхэгүй байхаб гэжэ һананаб, эдэ сонхоор харагдаашад юуд байгааб? (Ц.-Д. Хамаев).