АДУУЛХА

үйлэ ү. 1) мал бэлшээхэ, мал манаха, бэлшэхэдэнь хараха (ходить за табуном, пасти скот): Тэрэ унагаяа хужартай газарай шүүдэртэйхэн ногоондо адуулжа, булагай сэбэрхэн уһаар уһалжа, хүл дээрэнь бодхообо (Ч. Цыдендамбаев); хони адуулха хони манаха (пасти овец): Энээнһээ урда жэлнүүдтэ тэрэ хони адуулха гээшые бараг ажал гэжэ һанагша һэн (Ц.-Ж. Жимбиев); 2) харууһалха, һахиха (заботиться, присматривать, ухаживать за детьми, больными и т.д.): Үбшэнтэн бүхэниие адуулха сүлѳѳгүйб (Д. Эрдынеев); бэе бэеэ адуулха бэе бэеэ адаглаха, агнаархаха (следить друг за другом): Тэдэнэр дуугайхан, хэн хэнээ хүлеэнги, бэе бэеэ адуулан дүхылдэхэдэл гэнэ (Ц.-Ж. Жимбиев); 3) хойноһоонь хараха, адаглаха, тагнаха (наблюдать, следить): Таанад бригадир гэжэ юумынгээ алхам бүхэниие адуулна бэшэгта? (Ц.-Ж. Жимбиев); Иимэ олон хүнэй хойноһоо адуулжа, ажал хүдэмэрииень шалгажа турша даа (Б. Мунгонов); хёрхоор адуулха адаглангяар хараха (пристально следить): Улаан сэмбэ пулаадаар хамараа аршажа, хүүгэдые обёорон шагнажа, хёрхоор адуулна (Ч. Цыдендамбаев); нюдэ (гү, али нюур, шэг шарай) адуулха а) хэн нэгэнэй шарай шарайшалха, агнаха (следить за выражением глаз, лица кого-л.): Кузнецовой нюурай хубилхые гайхан адуулжа, ямар нэгэн юумэнһээ боложо, баһал сэдьхэлээ зобожо ябаһан хүн хаш даа гэжэ бодобо (А. Ангархаев); б) шэлж. билдагуушалха, урда хойно орохо, нилдаганаха (стараться угодить кому-л.): Ямар үйлын муухайгаар эндэ асарагдаад, зангада орошоһон зантахидал бэгзыжэ, эдэ зоной шэг шарай адуулжа һуунабиб? (С. Цырендоржиев); тэнгэри (гү, али огторгой) адуулха тэнгэриин мүнѳѳнэй байдалаар саашанхи уларил тааха (посматривать на небо, стараясь предугадать погоду): Би наһан соогоо хээрэ ябаһан хүн хадаа оёор соорхой огторгойн шэг шарай адуулжа һураһан байхаб (Ц.-Ж. Жимбиев).