АДАГ I

1. юум. н. 1) эсэс, һүүл (конец): «Нангин мэдэрэл» гэжэ гаршагтай нилээд барюубшатай ном эхинhээнь адаг хүрэтэр уншаад байхадаа, минии досоо яахадаашьеб баhал нэгэ онсо hаруул нангин мэдэрэл ороодхёо бэлэй (Ц. Жамбалов); 2) гол, горходой далайда, нуурта гү, али ондоо гол мүрэндэ шудхан ородог газар (устье): …Толя горхоной адагта байһан һэлюуртэй багахан онгосо харамсараа баяртайгаар хашхарба (Б. Мунгонов); 3) заха, заха газар, үзүүр (окраина, оконечность, край): Тэдэ хоёр хада уруу түргэхэн гүйлдэжэ буугаад, Жэрээ хүндынгѳѳ адаг хүрэтэр бусажа ерэбэд (Б. Мунгонов); 4) ямар нэгэн юумэнэй хамагай муунь, хамагай муу шанартай юумэн, хаядаһан (отбросы, выборки, худшее): Колхозоо арбанай адаг яажа болгожорхихоб! (Ц. Дон); 4) баруун бур., шэлж. ёгто, шог (ирония, насмешка): Залуу хүүни харахадаа адаг баридаг үбгэн; адаг нэрэ барг. ара нэрэ, далда нэрэ (кличка): адаг нэрээрнь дуудаха; 5) доодо үд. дурагүйдэл, муугаар хандалга (неприязнь, недружелюбие); 2. тэмд. н. хамагай муу, эгээн муу шанартай, һүүлэй һүүл (последний, худший): Тэдэнь энэ фермын эгээн адаг үнеэд хэбэртэй (Ц.-Ж. Жимбиев); Адаг ноён албатынгаа хажууда баатар, адаг эрэ һамганайнгаа хажууда баатар (Оньһ. ү.); адаг муу эгээн муу, яяр яндан (худший): Арбаад жэл соо нэгэ-хоёр дахин һайн ургаса абтана, гурба-дүрбэ дахин дунда зэргэ, бэшэндээ адаг муу байна (Ц.-Ж. Жимбиев); Айжа шэшэрэн һуужа, адаг мууе эдидэг бэлэйта (Х. Намсараев); адаг муухай угаа муу, зэбүүрмэ (отвратительный): Билдагууша хүн адаг муухай амитан юм гэжэл ойлгоорой (Ц. Шагжин); 3. наречи эгээн багань, хамагай муугаар тоолоходо, сэгнэхэдэ, бодоходо (на худой конец, минимум, по крайней мере): Энэ һара соо адаг хорин мянга хэрэгтэй болохо (Ц. Дон).